Παρακολούθηση της καταστροφικής πυρκαγιάς στη Λεμεσό από τον Παρατηρητήριο Ατμοσφαιρικής Τηλεπισκόπησης του Κέντρου Αριστείας ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ
H πυρκαγιά που ξέσπασε το απόγευμα της 23ης Ιουλίου 2025 κοινότητα Μαλλιά και μέχρι στιγμής έχει κάψει έκταση άνω των 120km2 συνεχίζει και σήμερα, 24 Ιουλίου2025, με νέα πύρινα μέτωπα. Οι άνεμοι που πνέουν στην περιοχή συνέβαλαν στη μεταφορά καπνού σε όλη τη Λεμεσό, προκαλώντας αισθητές επιπτώσεις στην ποιότητα του αέρα.
Η εθνική υποδομή CARO του Κέντρου Αριστείας ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ παρακολούθησε σε πραγματικό χρόνο την μεταφορά σωματιδίων καπνού, καθώς και άλλες ατμοσφαιρικές παραμέτρους, αξιοποιώντας ένα σύνολο προηγμένων οργάνων τηλεπισκόπησης, μεταξύ των οποίων συστήματα LIDAR, RADAR και Doppler LIDAR.Ο καπνός καταγράφηκε από το σύστημα lidar PollyXT (Figure 1) του Κυπριακού Παρατηρητήριου Ατμοσφαιρικής Τηλεπισκόπησης (CARO-Cyprus Atmospheric Remote Sensing Observatory) στη Λεμεσό με τη χρήση του συστήματος lidar PollyXT, ο καπνός καταγράφηκε αρχικά στις 16:00 τοπική ώρα στις 23 Ιουλίου 2025, στα ύψος 3km από το έδαφος και στη συνέχεια έφτασε στην επιφάνεια του εδάφους κατά τις απογευματινές ώρες. Τις πρώτες ώρες της 24ης Ιουλίου 2025 καθώς και στη συνέχεια το στρώμα καπνού παρέμεινα σταθερά στα 500m.
Figure 1: PollyXT lidar-Χρονική εξέλιξη του συντελεστή οπισθοσκέδασης για το διάστημα 23/7/2025 09:00 UTC- 24/7/2025 09:00 UTC.Παράλληλα, το Doppler LIDAR του σταθμού κατέγραψε εντυπωσιακές μεταβολές στα πεδία του ανέμου (Figure 2) στην κατώτερη τροπόσφαιρα, επιβεβαιώνοντας την ύπαρξη ισχυρών ανέμων αλλά και ατμοσφαιρικών ρευμάτων που δημιουργούνται από τη θερμική ένταση της πυρκαγιάς. Οι εντάσεις του ανέμου έφταναν τα 15m/s,
Figure 2: Doppler Lidar – Χρονική εξέλιξη της ταχύτητας και της διεύθυνσης του ανέμου για το διάστημα 23/7/2025 09:00 UTC- 24/7/2025 09:00 UTC.Το πλούμιο καπνού μεταφέρθηκε γρήγορα στην περιοχή της Λεμεσού και η διασπορά του κάλυψε μεγάλες γεωγραφικές εκτάσεις όπως, καταγράφηκε από τον δορυφόρο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA). Τοστρώμα καπνού κάλυψε μεγάλες περιοχές της Κύπρου και μεταφέρθηκε νοτιοανατολικά πάνω από τη θαλάσσια περιοχή νότιατου νησιού.
Επιπρόσθετα, το πυκνό στρώμα καπνού αλλά και οι στάχτες που μεταφέρθηκαν στη Λεμεσό καταγράφηκαν από το σύστημα Radar (Figure 4), το οποίο χρησιμοποιείται για την παρατήρηση των νεφών, γεγονός που επιβεβαιώνει την πυκνότητα του πλουμίου αλλά και το μέγεθος των σωματιδίων καπνού που απελευθερώθηκε από το ενεργό μέτωπο της πυρκαγιάς.
Oι μετρήσεις του PollyXT της υποδομής CARO κατέγραψαν σημαντική αύξηση της ατμοσφαιρικής θολότητας και μείωση της ορατότητας, ειδικά στα πρώτα 2 χιλιόμετρα της τροπόσφαιρας. Οι μετρήσεις αυτές αξιοποιήθηκαν για την εκτίμηση των συγκεντρώσεων των σωματιδίων καπνού. Οι πιο έντονες συγκεντρώσεις παρατηρήθηκαν μεταξύ 500 και 1500 μέτρων από το έδαφος, με εντοπισμό πυκνών στρωμάτων καπνού που περιόρισαν την οπτική ορατότητα κάτω από τα 3 χιλιόμετρα σε ορισμένες χρονικές περιόδους. Η έντονη ανάκλαση του σήματος laser σε αυτά τα ύψη υποδηλώνει την παρουσία πλούσιων σε άνθρακα και απορροφητικών σωματιδίων, προερχόμενων από την ενεργή καύση βιομάζας. Το οπτικό πάχος των σωματιδίων καπνού ξεπέρασε τη 1 μονάδα, κατατάσσοντας το επεισόδιο ως εξαιρετικά έντονο για τα δεδομένα της περιοχής.
| Figure 5: (αριστερά) Συγκεντρώσεις μάζας καπνού και (δεξιά) ορατότητας καθ΄ ύψος για το χρονικό διάστημα 23/7/2025 09:00 UTC- 24/7/2025 09:00 UTC. |
Παράλληλα με τις τηλεπισκοπικές παρατηρήσεις, πραγματοποιήθηκαν και μετρήσεις συγκέντρωσης αιωρούμενων σωματιδίων PM2.5 και PM10 από αισθητήρες επιφανείας. Συγκεκριμένα, μέσω συνεργασίας με το Κέντρο Αριστείας ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ και το Γερμανικό Κέντρο Αεροδιαστημικής (DLR), εγκατεστημένοι σταθμοί παρακολούθησης ποιότητας αέρα στην περιοχή των Πολεμιδιών κατέγραψαν αυξημένες τιμές, με συγκεντρώσεις PM2.5 και ΡΜ10 να φτάνουν έως και τα 350 μg/m³ και 270 μg/m³ αντιστοίχως. Πρόκειται για τιμές που υπερβαίνουν (Figure 6) το επιτρεπτό όριο της μέσης ετήσιας τιμής των 25 μg/m³ για τα ΡΜ2,5 και 40 μg/m³ για τα ΡΜ10, όπως ορίζεται από την Ευρωπαϊκή νομοθεσία. Οι καταγραφές αυτές επιβεβαιώνουν την έντονη επίπτωση των πυρκαγιών στην ποιότητα του αέρα και υπογραμμίζουν την ανάγκη για έγκαιρη προειδοποίηση και διαχείριση.
Η ομάδα της Ατμόσφαιρας του Κέντρου Αριστείας ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ συνεχίζει να παρακολουθεί την κατάσταση με ε εργαλεία και κατάλληλες υποδομές, παρέχοντας δεδομένα στους αρμόδιους φορείς και ερευνητικά ιδρύματα, ενισχύοντας την ετοιμότητα και τη επιστημονική κατανόηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και των ακραίων φαινομένων.
